مقدمه
تدریس پژوهی الگویی برای بهسازی و بازاندیشی در فرهنگ آموزش و تدریس است که هسته اصلی فرآیند توسعه حرفه ای معلمان در ژاپن می باشد. در این الگو مدرسه و کلاس به اجتماع یادگیری تبدیل می شود و به معلمان و پژوهشگران و استادان یاری میرساند تا بر قابلیت های خود از طریق یادگیری یکدیگر بیفزایند.
ورزشگاه فکری مک
مقدمه
تفکر خلاق هنر شکستن عادت ها، روزمرگی ها و الگوهای موجود می باشد. و یک شیوه نگرش متفاوت نسبت به دنیا است. دیدن دنیا از دریچه ای که هیچ فرد دیگری تا به حال از آن دریچه به دنیا نگریسته است برای داشتن چنین نگرشی باید قوه تخیلمان را پرورش دهیم به اندازه کافی اندیشه و امید داشته باشیم و با خستگی فکری مقابله کنیم و با ورزش فکری عضلات فکری خودرا به تحریک وابداریم.
ورزشگاه فکری مک
تام در یک شرکت کار می کند چند وقتی است که دچار افکار مغشوش و درهم شده است که ناگهان تابلوئی توجهش را جلب می کند ورزشگاه فکری مک شعبه ای از باشگاه تفکر خلاق ووارد مشود مشکلاتش را بازگو می کند مک صاحب آنجا بود پس از چندین سوال و جواب به او گفت که عضلات فکری شما تنبل و سست شده و این یعنی به کار نینداختن و تقویت نکردن (فکر) این حالت موجب از دست دادن کارایی و پویایی فکر و ضعیف شدن جریان اندیشه پیدایش رخوت و سستی فکری، اضطراب و اندیشه ها، خستگی مفرط و از همه بدتر منجر به بروز واماندگی و حالتی می شود که می توان آن را (یبوست فکری) نامید. مک برایش توضیح داد وقتی انسان مغزش از کار و فعالیت و تلاش بازمی ماند. بعضی وقت ها توجه شما به چیزهایی بوده که دوست داریم. برای درمان این قضیه باید به تقویت عضلات خود بپردازیم و وادارشان کنیم که خم و راست شوند و عاطل و باطل نمانند و عادت های جدید را جایگزین عادت های قدیم کنیم. و به ورزش فکری مکرر ادامه دهیم.
نتیجه گیری
نگارنده معتقداست یک فردی که از نظر فکری خسته شده و در روند کاریش اختلال ایجاد شده و توان طی کردن مسیرهای روزمره خودرا ندارد در کار و فعالیت و روابط اجتماعی تاثیر گذاشته و نوعی ضعف در افکار خودحس می کند و تنها راهی که می تواند به آن خاتمه دهد ورزش فکری می باشد باید عضلات افکار خودرا به تحرک وادار کند و تفکر خود را به سمت افکار خلاقانه سوق دهد افکار خودرا روی کاغذ بنویسد و فرصت ابتکار و نوآوری را به خود بدهد. پرسش ها و پاسخ ها را جدی بگیرد و به آنها بیاندیشد. مطالعه، آمادگی، پختگی، توجه به ایده ها، اجرا کردن افکار مثبت و سوق دادن آنها به سمت ورزش فکری می تواند تفکر خلاقانه را در فرد ایجاد کند.
منابع
وجک ،تام،(1394)،تفکرخلاق. تهران: سازکار، فصل1
منبع اصلی مطلب : نظارت و راهنمایی آموزشی
حیطه و نوع عملکرد نظارت و راهنمایی آموزشی
هدف نظارت و راهنمایی اموزشی اصلاح وضع اموزش و یادگیری معلمان و دانش اموزان است . بدون برنامه ریزی صحیح و نظام مند ، وقت و نیروی به کار گرفته شده به هدر میرود و هدف های پیش بینی شده تحقق نمی یابد .
معلمان ، دانش اموزان ، مدیران و راهنمایان اموزشی از کسانی هستند که در فرایند نظارت و راهنمایی اموزشی نقش دارند، بنابراین برای نیل به هدف های پیش بینی شده در برنامه های مورد نظر باید ماهیت و وظایف نظارت و راهنمایی اموزشی برای این افراد مشخص باشد .
ده ویژگی معلمان امروزی از دیدگاه یونسکو:
1- معلمان موفق امروزی آماده اند بگویند : ما نمی دانیم اما با هم می آموزیم
2- معلمان امروزی می دانندکه در وهله نخست معلم دانش آموزان هستند نه معلم کتب درسی
3- معلمان فقط عرضه کنندگان دانش نیستند بلکه تسهیل گر روند یادگیری اند
4- معلمان موفق امروزی می دانند که اثر گذاری بردانش آموزان بی انگیزه نیز از اهداف مهم آنهاست
5- معلمان موفق امروزی می دانند زنگ تفریح وبازی حق مسلم کودکان است
6- معلمان موفق امروزی می دانند برداشتن دیوارهای میان کلاس درس وجامعه از اهداف آنهاست
7- معلمان موفق امروزی می دانند کلید قرن اخیر یادگیری مداوم است
8- معلمان موفق امروزی می دانند بایدفرصت های مناسب برای احساس امنیت در دانش آموزان فراهم نمایند
9- معلمان موفق امروزی می دانند سهم هر دانش آموز از یادگیری اهمیت دارد
10- معلمان موفق امروزی می دانند آنها علاوه برنیازهای علمی نیازهای معنوی واخلاقی هم دارند.
نویسنده دکتر ابوالفضل بختیاری
دکتر ابوالفضل بختیاری:
در این نوشتار که نویسنده طی چندین سال به مطالعه و مشاهده سرزمین آفتاب تابان (ژاپن) پرداخته، درس‌هایی از فرهنگ آموزش و مدارس ژاپنی ها را به صورت خلاصه ارائه کرده‌است.
به ژاپن باید به مثابه آئینه نگاه کرد و نه یک راهکار
(مری وایت ۱۹۸۷ به نقل از لوئیس ۱۹۹۵ ترجمه افشین منش و ایلبگی طاهر ۱۳۸۵)
برای شناخت سرزمین خود، بایدسرزمین دیگری را شناخت.
(لوئیس ۱۹۸۵ترجمه افشین منش و ایلبگی طاهر ۱۳۸۵)
اشاره
در دهه های اخیر دستاوردها و پیشرفت های شگرف ژاپن موجب حیرت و حسرت جهانیان شده است. بطوریکه بسیاری از پژوهشگران راز موفقیت و توفیق ژاپنی ها را در فرهنگ آموزش و پرورش آن جستجو می کنند. در این نوشتار که نویسنده (از کارشناسان پژوهشگاه آموزش و پرورش است) طی چندین سال به مطالعه و مشاهده سرزمین آفتاب تابان (ژاپن) پرداخته، درسهائی از فرهنگ آموزش و مدارس ژاپنی ها را به صورت خلاصه ارائه کرده، که تقدیم می شود:
فصل اول کتاب نظارت و راهنمایی آموزشی دکتر نیکنامی
مفاهیم نظارت و راهنمایی آموزشی
در فرهنگ تعلیم و تربیت نظارت و راهنمایی چنین تعریف شده است:
کوشش های مسولان منتخب مدرسه برای راهنمایی و هدایت معلمان و دیگر کارکنان آموزشی در اصلاح وضع آموزش و روش های تدریس که مستلزم تحریک رشد و پیشرفت حرفه ای معلمان ،انتخاب هدفهای اموزشی و تجدید نظر در آنها ، مواد آموزشی ، روشهای تدریس ؛ و ارزشیابی آنهاست.(گود،1973).
مارکس و استوپس (1971)هرگونه فعالیتی را که عمدتا برای اصلاح آموزش در کلاس درس صورت گیرد در حوزه نظارت و راهنمایی آموزشی تلقی می کنند . برتون و برواکنر(1955) نظارت و راهنمایی آموزشی را خدمت فنی_ تخصصی ای می داند که هدف آن مطالعه و اصلاح همه عواملی است که بر رشد و پرورش کودک اثر میگذارد و معتقدند این کار وقتی به طور موثر انجام می گیرد که مبتنی بر همکاری گروهی باشد.
ضرورت نظارت و راهنمایی آموزشی در سیستمهای آموزش و پرورش (مدارس)
چکیده
نظارت و راهنمایی فرایندی آموزشی است که در آن کسی که دارای علم و مهارت بیشتری است مسئولیت آموزش فرد دیگری را که کمتر واجد این عناصر است بر عهده می گیرد. نظارت و راهنمایی آموزشی از وظایف کلاسیک میدان آموزشی تلقی می شود. آنان به علل گوناگون برای اجرای این وظیفه تلاش نکرده و نمی کنند. در بیشتر مدارس که نظارت و راهنمایی آموزشی بر عهده راهنمایان آموزشی است، این وظیفه کاری عادی و اداری تلقی می شوند که در روند اصلاح وضع آموزشی معلمان تاثیر چندانی ندارد, در نتیجه مسائل و مشکلات آموزشی معلمان همچنان لاینحل باقی مانده است و میدان مدارس و راهنمایان آموزش در چارچوبهای فعلی و با روشهای کنونی توانایی پاسخگویی به مسائل و مشکلات معلمان و رفع نیازهای آنان را ندارند لذا امر نظارت و راهنمایی با وظایف و مسئولیتهای خود جهت اصلاح وضع آموزشی معلمان و در نهایت اصلاح وضع تربیت دانش آموزان عامل مهمی محسوب می شود که در این مقاله به بررسی عوامل امر نظارت و راهنمایی در مرکزهای آموزشی و مدارس ضروری کرده است پرداخته می شود.
اشاره
یکی از اساسی ترین بخش ها، در هر جامعه ای، بخش آموزش و پرورش است؛ زیرا این نهاد، عامل اصلی و کلیدی توسعه ی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هر کشور محسوب می شود؛ از سوی دیگر، مدارس، از ارکان اصلی آموزش و پرورش اند که نقش اصلی را در موفقیت نظام آموزشی هر کشور به عهده دارند و این نظارت و راهنمایی آموزشی است که از به انحراف کشیده شدن اهداف آموزشی جلوگیری کرده، به تعالی کیفیت آموزشی می پردازد و این امر در نهایت، متضمن پیشرفت، رشد و توسعه کشور، در ابعاد مختلف است.
تعریف نظارت و راهنمایی آموزشی
در متون کلاسیک تربیتی، نظارت و راهنمایی به معنای کنترل، هدایت و ارزش یابی امور جاری، به منظور بررسی عملکردهاست. نظارت، حصول اطمینان از این امر است که انجام فعالیت ها، نتایج پیش بینی شده را تحقق می بخشد. نظارت عبارت است از: سنجش و اصلاح عملکرد، برای به دست آوردن این اطمینان که هدف های سازمان و طرح های اجرایی آن، با کامیابی به انجام رسیده است.
وایلزوباندی نظارت را وظیفه ی کلی، پیچیده و دشوار رهبری تعریف می کنند که فعالیت های مربوط به آموزش و یادگیری را هماهنگ و اداره می کنند.
بن هاریس می گوید: نظارت آموزشی کارکنان مدرسه، بر افراد، حتی اشیا، به منظور اداره و کنترل مدرسه تا تغییر برنامه های آموزشی صورت می گیرد و به طور مستقیم، در نیل به هدف های اساسی آموزشی مدرسه تأثیر دارد.
اچسون وگال در تعریف نظارت و راهنمایی آموزشی می گویند، نظارت، همکاری با افراد است، به جای مستقیم بودن تعاملی است؛ به جای اقتدار، نشانه ی مردم سالاری است و به جای ناظر محوری، معلم محور است.
اسنوپز، نظارت را عملکرد و تجربه ای می داند که به قصد بهبود تدریس و برنامه های آموزشی انجام می گیرد.
کیمبل وایلز، در تفسیر جامع مفهوم نظارت و راهنمایی آموزشی، هدف اصلی از نظارت را اصلاح برنامه درسی، اصلاح روش تدریس، آموزش ضمن خدمت، تشویق به استفاده از مواد و ابزار کمک آموزشی هنگام تدریس، انجام ارزشیابی مؤثر و افزایش مشارکت جامعه در رشد و توسعه ی برنامه های مدرسه، هم چنین اصلاح شرایط یادگیری برای دانش آموزان بیان می کند. در حقیقت به زعم وی، نظارت، فعالیتی خدماتی است که برای کمک به بهبود روش تدریس معلمان طراحی شده است.
ضرورت و اهمیت نظارت و راهنمایی آموزشی
باید در نظر داشت که راهنمایی، عبارت است از: یک کوشش تعلیم و تربیتی که برای بهتر انجام دادن کارهایی می باشد که معلمان صورت می دهند و ممکن است، تحت تأثیر عوامل بسیاری از قبیل عدم بینش کافی، تجارب تلخ گذشته، فشار نامطلوب اجتماعی، ناسازگاری در روابط انسانی و عدم ارزش یابی صحیح از کار، قرار گیرند که این عوامل مانع از آن است تا معلمان، تمام فن و استعداد خود را در راه معلمی به کار بندند. وظیفه ی راهنمایی در مدرسه، یاری به معلمان است، برای آزاد ساختن آن ها از مسائل و مشکلات، و یاری به آن ها در به کار گرفتن استعدادها، در جهت بهبود وضع کارشان. اهمیت و ضرورت نظارت و راهنمایی، تنها به راهنمایی و کمک به معلمان خلاصه نمی شود.
یکی از عواملی که ضرورت نظارت و راهنمایی آموزشی را ایجاب می کند، لزوم و در واقع، غیر قابل اجتناب بودن تغییرات است. برنامه های تحصیلی و روش های تدریس، باید با تغییرات و پیشرفت زمان همگام باشند.
اهداف نظارت و راهنمایی آموزشی
سر جیوانی، هدف از نظارت را چنین بیان می کند: ما نظارت می کنیم، برای این که محیط مدرسه بهتر شود؛ معلم ها، رشد حرفه ای بیش تری پیدا کنند و شاگردان، تجربیات غنی تری از نظر درسی و اجتماعی به دست آورند و انتظار داریم، با تلاشی که می کنیم، به این هدف ها دست یابیم؛ اگر جوّی ایجاد می کنیم که مدرسه، به جای یک سازمان خشک اداری و آموزشی، به صورت جامعه کوچکی درآید که در آن معلم ها و دانش آموزان، در کنار هم زندگی کنند، با هم یاد بگیرند و به ارزش ها و باورهای مشترکی برسند و اعتماد و احترام متقابل و مشارکت در کارها، به صورت ارزش های مهم حرفه ای پذیرفته شود، مراد حاصل شده است.
ناظر و راهنمای آموزشی
راهنمای آموزشی، فردی است که برنامه های نظارت و راهنمایی آموزشی را در مدرسه طراحی، اجرا و ارزش یابی می کند و با دیگر کارکنان مدرسه، ارتباط متقابل دارد. ناظر درسی باید بیش تر در نقش تصمیم گیری باشد تا اندرزگویی، ناظر باید در یک موضوع درسی متخصص باشد تا داشتن معلومات عمومی صرف. باید بیش تر در برنامه ریزی و تحقیق وارد باشد تا صرفاً یک مفسر تحقیق. باید بیش تر به بهبود درس بپردازد تا توسعه ی برنامه ی آموزشی. باید کم تر به ارزش یابی معلمان بپردازد تا مسئولیت ارزش یابی داشته باشد و باید بیش تر به مسئولیت کنترل مالی و بودجه ای بپردازد و ...
بر حسب نظر انجمن رشد و توسعه ی نظارت و برنامه ی تحصیلی، ASCD به عنوان یک سازمان حرفه ای؛ ناظر نه تنها خود، کسی است که حاصل این عنوان است؛ بلکه مدیران مدارس، مدیران کل، مدیران بخش و همه ی کسانی را که مسئولیت کمک به دیگران را برای انجام بهتر وظایف دارند، در بر می گیرد.
وظایف ناظر و راهنمای آموزشی
کیمبل وایلز می گوید: ناظر تعلیماتی، سرعت بخش انجام وظایف است. زمینه را برای ایجاد ارتباط های نزدیک تر میان مربیان، هموار می کند، کمک می کند تا شاغلین سلسله مراتب تصمیم گیری، حرف یک دیگر را گوش کنند. کسانی را که دارای مسائل مشترک هستند با کسانی که توان حل مشکلات آنان را دارند، به یک دیگر مربوط می سازد و مربیان را برای مشارکت جدی در مطالعه ی منابع و عقاید ترغیب و آنان را به منبع مؤثر، برای حل مشکلاتشان راهنمایی می کند؛ آن چه را که سبب دل گیری مربیان از سیاست گذاری ها و موازین آموزشی می شود، دریافته، ناراحتی ها را برای بررسی ها و جبران توسط مدیریت، به اطلاع مقامات ذیربط می رساند.
راهنمایان تعلیماتی، در نقش حمایتی خود وظایف زیر را به عهده دارند:
1. تشکیل جلسات درس نمونه و نحوه ی کاربرد صحیح وسایل آموزشی
2. معرفی معلمین برای دانش افزایی
3. جلسات با مدیران و بیان مشکلات اداری، آموزشی
4. نظارت بر حسن اجرای آزمون های علمی، پرورشی
5. همکاری با انجمن اولیاء و مربیان در زمینه ی مسایل آموزشی و پرورشی دانش آموزان
6. بررسی دفاتر کلاسی و آمار پرونده های تحصیلی
7. نظارت بر پیشرفت مواد برنامه ی درسی، متناسب با تقویم اجرایی
8. همکاری در تشکیل گروه های آموزشی، در هر پایه
9.دانش افزایی خویش و ارائه ی آخرین اطلاعات به معلمین تحت نظارت
10. اقداماتی در جهت شناختن دانش آموزان مشکل دار و معرفی آن ها به نهادهای خاص آموزشی.
